Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme Hakkında

Engellilerin ve engelli ailelerinin mutlaka okuması gerektiğini düşündüğüm Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme Hakkında bu içeriğimde elimden geldiğince paylaşımda bulunmaya çalıştım. Soru ve cevap şeklinde ele almaya çalıştığım. Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme metnine de aşağıdan ulaşabilirsiniz.

Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme Hakkında

1. Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme nedir?

Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, Birleşmiş Milletler tarafından 13 Aralık 2006’da kabul edilen ve 3 Mayıs 2008’de yürürlüğe giren, engelli bireylerin tüm insan haklarından ve temel özgürlüklerden tam ve eşit şekilde yararlanmalarını sağlamayı amaçlayan uluslararası bir belgedir.

2. Sözleşme, engelliliği nasıl tanımlar?

Sözleşme, engelliliği, bireylerin çeşitli engellerle etkileşimi sonucu topluma tam ve etkin katılımını engelleyen uzun süreli fiziksel, zihinsel, ruhsal veya duyusal bozukluklar olarak tanımlar. Bu tanım, engelliliğin sadece bireysel bir durum olmadığını, aynı zamanda çevresel ve tutumsal engellerle şekillendiğini vurgular.

3. Sözleşmenin temel amacı nedir?

Sözleşmenin temel amacı, engelli bireylerin insan haklarından tam ve eşit şekilde yararlanmasını teşvik etmek, korumak ve sağlamak, ayrıca doğuştan sahip oldukları onura saygıyı güçlendirmektir.

4. Eğitim hakkı sözleşmede nasıl ele alınır?

Sözleşme, engelli bireylerin ayrımcılığa uğramaksızın, fırsat eşitliği temelinde, kapsayıcı ve nitelikli eğitime erişimini sağlamayı taahhüt eder. Bu kapsamda, engellilerin her seviyede eğitim sistemine dahil edilmesi ve ömür boyu öğrenme imkanlarının sunulması hedeflenir.

5. İstihdam konusunda sözleşme ne tür düzenlemeler içerir?

Sözleşme, engelli bireylerin çalışma hayatına tam ve eşit katılımını sağlamak için, işyerlerinde makul düzenlemelerin yapılması, ayrımcılığın önlenmesi ve engellilerin istihdam edilmesini teşvik edici politikaların uygulanması gerekliliğini vurgular.

6. Sağlık hizmetlerine erişim sözleşmede nasıl düzenlenir?

Taraf devletler, engelli bireylerin cinsiyet ve yaşa duyarlı sağlık hizmetlerine erişimini sağlamalı, bu hizmetlerin engellilerin özel ihtiyaçlarına uygun olmasını temin etmelidir. Ayrıca, engellilerin sağlık hizmetlerinden yararlanırken ayrımcılığa maruz kalmamaları için gerekli önlemler alınmalıdır.

7. Sözleşme, engelli bireylerin toplumsal hayata katılımını nasıl destekler?

Sözleşme, engelli bireylerin bağımsız yaşamalarını ve topluma tam katılımlarını desteklemek amacıyla, erişilebilirlik, kişisel hareketlilik, bilgiye erişim ve toplumsal hayata katılım gibi konularda düzenlemeler içerir. Bu düzenlemeler, engellilerin yaşam kalitesini artırmayı ve toplumsal hayata tam katılımlarını sağlamayı hedefler.

8. Sözleşmenin taraf devletlere getirdiği yükümlülükler nelerdir?

Taraf devletler, engelli bireylerin haklarını koruma ve geliştirme yönünde çeşitli yükümlülükler üstlenir. Bu yükümlülükler arasında, engellilere karşı ayrımcılığı önlemek, erişilebilirlik standartlarını uygulamak ve engellilerin toplumsal yaşama tam katılımını desteklemek yer alır.

9. Sözleşme ne zaman ve nerede imzaya açıldı?

Sözleşme, 30 Mart 2007 tarihinde New York’taki Birleşmiş Milletler Genel Merkezi’nde tüm devletlerin ve bölgesel örgütlerin imzasına açıldı.

10. Türkiye sözleşmeyi ne zaman imzaladı ve onayladı?

Türkiye, Sözleşmeyi 30 Mart 2007’de imzalamış ve 28 Ekim 2009 tarihinde onay sürecini tamamlayarak taraf olmuştur.

11. Erişilebilirlik konusunda sözleşme ne tür düzenlemeler içerir?

Sözleşme, engelli bireylerin bağımsız yaşamalarını ve topluma tam katılımlarını sağlamak için erişilebilirliğin önemini vurgular. Bu kapsamda, kamuya açık binaların, ulaşımın, bilgi ve iletişim teknolojilerinin engelliler için erişilebilir olmasını ve engellilerin karşılaştığı engellerin belirlenerek ortadan kaldırılmasını öngörür.

12. Sözleşmenin denetim organı nedir?

Sözleşmenin uygulanmasını izlemek üzere Engelli Hakları Komitesi kurulmuştur. Taraf devletler, belirli aralıklarla Komiteye rapor sunarak sözleşmenin uygulanmasıyla ilgili bilgi verirler.

13. Sözleşmeye ek olarak kabul edilen bir protokol var mı?

Evet, Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokol bulunmaktadır. Bu protokol, bireysel başvuru mekanizmasını düzenler ve engelli bireylerin hak ihlalleri durumunda Engelli Hakları Komitesi’ne başvurmalarına olanak tanır.

14. Sözleşme, engelli kadınlar ve çocuklar için özel düzenlemeler içeriyor mu?

Evet, Sözleşme, engelli kadınlar ve çocukların karşılaştığı çoklu ayrımcılıklara dikkat çeker ve onların haklarının korunması ve geliştirilmesi için özel önlemler alınmasını öngörür. Özellikle, engelli çocukların yüksek yararının gözetilmesi ve engelli kadınların güçlendirilmesi konularına vurgu yapar.

15. Sözleşme, engelli bireylerin siyasi ve kamusal yaşama katılımını nasıl destekler?

Sözleşme, engelli bireylerin siyasi haklarını güvence altına alır ve onların siyasi ve kamusal yaşama tam ve eşit katılımını teşvik eder. Bu kapsamda, engellilerin seçimlerde oy kullanma, seçilme ve kamu görevlerine erişim haklarının sağlanması için gerekli düzenlemelerin yapılmasını öngörür.