Eğitmen, Danışman, Koç ve Mentor Kimdir? Arasındaki Farklar Nelerdir?

Son dönemlerde Dünya’nın her yerinde olduğu gibi ülkemizde de hızla yaygınlaşan önemli bir alan var. Hiç dikkatinizi çekti mi? gerçi bu alan dikkatinizi çekse de çekmese de kavramlarını mutlaka duymuş olabilirsiniz. Bu alanın ne olduğuna dair hemen bilgiler vermeye çalışacağım ama tahmini inanın zor değil. Bu alanlar: “Kişisel Gelişim, NLP ve Koçluk” evet duymuştum dediğinizi duyar gibiyim. İşte böylesine hızla büyüyen bu sektörün, bu branşların fazlasıyla kafa karıştıran ya da alanda bulunan kişilerce anlatılamayan unvanları ve kavramları var. Eğitmen, Danışman, Koç ve Mentor unvanlarını gelin, genel olarak inceleyelim.

Kişisel Gelişim, NLP ve Koçluk gibi alanlar  ortaya çıkmadan önce Eğitmen, Danışman, Koç ve Mentor gibi unvanlar veya kavramlar yok muydu? Bu unvanlar her ne kadar bu sektör ile popüler hale gelmişse de aslında uzun zamandır farklı alan ve branşlarda kullanılan kelimelerdir.

Eğitmen, Danışman, Koç ve Mentor Kimdir?

Tüm bu kavramları yani unvanları incelerken tek bir soru soracağız. Bu unvanların ne iş yaptığını veya bir diğer ifadeyle ne işle uğraştıklarını anlayabilmemiz için unvanlara “Nasıl Yapmalıyım?” sorusunu yönelteceğiz.

Eğitmen: İngilizce karşılığı educator olan eğitmen unvanını en basit şekliyle herhangi bir alanda eğitim veren kişiye denir. Eğitmen kişiler genelde istekli olan yani eğitim almak isteyen kişilere eğitim verirler. Bundan dolayı daha efektif çalışmalardır.

Eğitmene bizim o kilit sorumuzu yönelttiğimizde yani nasıl yapmalıyım? dediğimizde, vereceği cevap: Ben bu işi biliyorum. Toplayın hedef kitleyi, ihtiyaç sahiplerini ve bu konuda bilgi almak isteyen kişileri ben anlatayım. Verdiği cevaptan da anlaşılacağı gibi eğitmen, anlatacağı konu ile ilgili sunum, doküman vb. hazırlıklarını yapar ve çıkar anlatır. Anlatımı bittikten sorna ise herhangi bir sorumluluğu yoktur. Yani anlatımların sahaya yansıtılmasında sorumluluk katılım gösteren kişilere aittir.

Herkes kendine eğitmenim diyor, peki eğitmen kime denir? Nasıl olunur? Eğitmen olabilmenin en önemli ölçüsü eğitim verilecek konu üzerindeki deneyimdir. O konuda alınan eğitim mutlaka önemli ancak en önemlisi tecrübeden kaynaklanan pratik beceridir.

Eğitmen, belirli bir müfredata bağlı kalmadan kendi bilgi birikimi doğrultusunda hazırlamış olduğu öğrenme yöntemlerini ortaya koyar.

Danışman: Özel bir alanda uzmanlaşmış kişi veya kişilerin sahip oldukları bilgi ve becerileri belirli bir zaman zarfında kişi veya kurumlara aktarması işine danışmanlık süreci bunu aktaran kişi veya kurumlara ise danışman denir.

Diğer bir ifadeyle danışman, bilgi ve düşüncesi alınmak üzere kendisine danışılan yani konusunda uzman ve deneyimli kişi veya kuruluşlardır. Örnek danışmanlık alanları: yatırım danışmanı, finansal danışman, sağlık ve güzellik danışmanı, diyet danışmanı, enerji danışmanı, psikolojik danışman, evlilik danışmanı, hukuk danışmanı ve insan kaynakları danışmanı gibi birçok dalları vardır.

Peki, danışmana o bizim kilit sorumuzu yönelttiğimizde yani nasıl yapmalıyım? dediğimizde danışmanın cevabı: “Biliyorum, daha önce uyguladım, gelin birlikte yapalım” olacaktır. Örneğin yukarıda anlatmaya çalıştığımız eğitmen, bir yönetim eğitimi verdiğinde anlatılanların sahaya uygulanıp uygulanmadığını ancak eğitim sırasından gözlemleyebilir ve uygulamalı olarak konuşabilir. Danışman ise danışmanlık sürecinde belirlenen hedeflere yönelik yapılan çalışmalarda sorumluluk, kişi veya kurumla birlikte danışmandadır.

Koç: Bireyler ve organizasyonların performanslarını arttırarak sıra dışı sonuçlar elde etmelerini sağlayan etkileşimli bir yöntem ve sürece koçluk denilmektedir. Bu sürecin yani görüşmelerin koç ve müşteri olmak üzere iki ayağı vardır. İşte değişimi isteyen müşteri değişime içsel yolculuk yaptırmaya, farkındalık oluşturmaya yardımcı olan kişiye de koç denir.

Bir diğer ifadeyle koçluk müşterinin yani danışanın potansiyelini ortaya çıkartarak, ulaşmak istediği hedefe ulaşmasına hizmet eden bir disiplindir. Koçluk paralı arkadaşlık değildir! koçluk bir bilene sormak değildir! kendi işini bir başkasına parayla yaptırmak hiç değildir. Koçluk, terapi, rahatlama, gevşeme, dertleşme, ağlaşma değildir.

Bir kişi nasıl koç olur veya koçluk süreçlerini yürütebilir. Dünyada koçluk disiplinini belirli etik kurallara dayandırarak yaygınlaştırmak isteyen ve birçok kurum ve kuruluş tarafından da kabul gören Uluslararası dernekler var. Bu dernekler tarafından hazırlanan eğitimlere katılarak ve belirli bir tecrübe edinerek koç olmanız mümkün.

Ülkemizde koç unvanını alabilmeniz için için ise, Mesleki Yeterlilik Kurumu MYK tarafından standartları belirlenen koşulları yerine getirmeniz yeterli olacaktır.

İşin açığı koçluk: tıp, hukuk, psikoloji gibi alanlarda olduğu gibi üniversitelerde akademik eğitimi bulunmasa da Ülkemizde meslek olarak kabul edilmesinin ardından üniversitelerin sürekli eğitim merkezileri tarafından sertifika programları düzenlenmektedir.

Gelin koçluk mesleği içinde “Nasıl Yapmalıyım?” sorusunu soralım. Bu soru için Koçun sahip olduğu ekol gereği vereceği cevap yoktur.

Mentor: Kelime kökeni mitolojiden gelmektedir. Homeros Odysseia’daIthaca Kralı Ulysses’in savaşa gitmeden önce oğlu Telemachus’u en yakın arkadaşı olan Mentor’a emanet ettiğini anlatır. Kralın savaştan dönmesi yirmi yıl alır ve Mentor, prensi kralın yokluğunda en iyi şekilde eğiterek yetiştirir.

Bu nedenle mentor; Bir kurum içinde yer alan ve o kurum içinde farklı görevlerde çalışıp tecrübe kazanmış olan, astlarına şirket politikası, kurum gereklilikleri, çalışma stratejileri ve kariyerini yönlendirme konularında tavsiyelerde bulunan yol gösterici kimse olarak tanımlanabilir. Mentorler, şirket hakkında sahip olduğu bilgileri kendinden sonrakilere aktarırken onlarla uzun süreli, eğitim odaklı ilişkiler kurmayı hedeflerler.

Mentor: Belirli bir deneyim, bilgi birikimi, beceri veya uzmanlığa sahip bir kişinin, bir başkasının kişisel ya da mesleki anlamda gelişimini ele alan konularla bağlantılı tavsiyeler verme, yol gösterme ve bilgilendirme sürecidir. Kısacası akıl hocalığı anlamına gelmektedir..

Mentor işini nasıl yapar yani yukarıda tüm unvanlara sorduğumuz gibi “Nasıl Yapmalıyım?” dersek cevap: “Ben başta olmak üzere biz, bu işi burda böyle yapıyoruz. Sende bu doğrultuda yönlenmelisin” diyerek kurumun yani işyerinin akıl hocalığını yapar.

Eğitmen, Danışman, Koç ve Mentor Arasındaki Farklar Nelerdir?

En fazla kişisel gelişim alanında kullanılan bu unvanların arasındaki farkları incelerken birsinin diğerinden daha iyi ya da daha kötü olduğunu anlatmayacağım. Objektif bir şekilde bu unvanların birbirinden ayrılan yönleri neler onları paylaşacağım.

Aslında eğitmenler diğer unvanlara nazaran daha belirgin kalıpları olan ve diğer unvanlardan daha net çizgilerle ayrılan bir çalışma alanı desem yeridir.

Danışman, koç ve mentor unvanlarının farklılaşan taraflarına gelecek olursak, yukarıda tanımlarından da anlaşılacağı üzere koçluk: doğru sorular sorarak karşısındakine farkındalıl oluşturmaya çalışırlar. Koç, koçluk yapacağı alan ile ilgili uzman veya büyük deneyimlere ihtiyacı yoktur. Koç iyi dinleyebilen, doğru soruları sorabilen olması gerekmektedir.

Danışman: Danışmanlık yapacağı lan ile ilgili kesin bilgilere sahip olması gerekir. Bilgi ve becerilerini aktarabiliyor olması şarttır.

Mentor: Deneyim aktarımıdır. Deneyim burada en önemli aktarımdır. Kısaca yönder diyebiliriz.